Ons goed recht. Grondrechten hier en nu

#12 Het verbod van rassendiscriminatie - Mr. dr. Karin de Vries

Karin de Vries is expert op het gebied van migratierecht en non-discriminatie. Zij legt uit waarom grondrechten pas echt hun doel bereiken, als ze voor iedereen werken. In het bijzonder staan we stil bij het verbod van rassendiscriminatie; bij actuele discussies over politiegeweld maar ook bij de lastige vraag hoe ‘ras’ nu eigenlijk moet worden gedefinieerd. Karin pleit voor een blik over de grenzen van het juridische heen. Door aansluiting te zoeken bij andere disciplines kan bescherming tegen discriminatie op grond van ras – ook voor de rechter – verder worden verbeterd.

#11 Grondrechten en de Nationale ombudsman – Mr. Reinier van Zutphen

Met Reinier van Zutphen praat ik over de link tussen grondrechten en het werk van de Nationale ombudsman. Hij vertelt over de thema’s waar de Nationale ombudsman zoal mee te maken krijgt; over woonwagenbeleid, de toeslagenaffaire en de zogenoemde Coronawet. Waarom is fatsoenlijke bejegening van de burger zo belangrijk? Welke eisen mogen aan het doen en laten van de overheid worden gesteld en hoe kunnen die bijdragen aan meer vertrouwen in de overheid en het verwezenlijken van mensenrechten? Het kader dat die rechten bieden wordt dan misschien niet altijd expliciet genoemd, toch vormt het de basis voor een goed functionerende rechtsstaat en de bijdrage die de Nationale ombudsman daaraan levert.   

#Wrap up Afleveringen 1-10

Tien afleveringen gemaakt, tijd voor een 'wrap up'! Hebben de eerste tien gesprekken kunnen bijdragen aan een duidelijker beeld van grondrechten en welke lessen kunnen we eruit trekken? En hoe bevalt het eigenlijk om Ons goed recht te maken? Luister ook als je benieuwd bent naar de volgende afleveringen en de plannen voor 2021!

Luister je graag? Volg Ons goed recht op LinkedIn of Twitter. Vind je er iets van? Laat in je podcast-app vooral een beoordeling achter.

#10 De rol van de rechter - Prof. mr. Jerfi Uzman

Hoogleraar Staatrecht Jerfi Uzman vertelt over de rol van de rechter. Waar komt het debat over ‘dikastocratie’ vandaan en is het goed dat we deze discussie voeren? We spreken over de political question-doctrine en of die van nut kan zijn bij het afbakenen van de ruimte voor recht en politiek. Is dat überhaupt mogelijk in zaken over grondrechten? Ook de toename van algemeen belangacties en veranderde opvattingen over wat een wetgevingsbevel is (en wat niet), komen aan bod. En hoe zit het met de dialoog tussen wetgever en rechter, verlangt die niet ook een betere motivering van de rechter?

#09 Vreemdelingen en (sociale) grondrechten - Mr. dr. Lieneke Slingenberg

Kunnen vreemdelingen zich beroepen op mensenrechten? Lieneke Slingenberg is universitair hoofddocent en hoofd van de Sectie Migratierecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam, en vertelt in deze aflevering hoe dit zit. We spreken over de spanning tussen soevereiniteit en grondrechtenbescherming, en staan stil bij ontwikkelingen in de Nederlandse en Europese rechtspraak. Lieneke houdt zich in het bijzonder bezig met de sociale rechten van vreemdelingen. Kunnen beperkingen in sociale voorzieningen op basis van iemands verblijfsstatus worden gerechtvaardigd?

#08 Het recht op gezondheid - Prof. mr. Brigit Toebes

Brigit Toebes is hoogleraar gezondheidsrecht in internationaal perspectief en weet alles van het recht op gezondheid. Waar vinden we dat recht en waar hebben we nu eigenlijk recht op? Welke verplichtingen heeft de Staat – bijvoorbeeld in tijden van een pandemie? Bescherming van dit recht betekent dat de Staat zich mengt in onze vrijheden, bijvoorbeeld door vaccinatie van kinderen te verplichten of ongezond eten zo duur te maken, dat wij er gezonder van worden. Maar hoe ver mag of moet hij daarbij gaan? Ook spreken we over de tabaksindustrie en andere machtige actoren, en in hoeverre ook zij het recht op gezondheid zouden moeten bevorderen.  

#07 De toekomst van de Grondwet - Mr. dr. Manon Julicher

Manon Julicher promoveerde onlangs op een proefschrift waarin de toekomst van de Nederlandse grondrechtenbescherming centraal staat. Naast het recht op een eerlijk proces vindt zij dat we ook een recht op behoorlijk bestuur in de Grondwet moeten opnemen. En is het niet ook tijd voor duidelijke, techniek-neutrale bepalingen, waaraan inhoudelijke beperkingseisen zoals proportionaliteit worden gekoppeld? De Grondwet heeft volgens Manon wel wat weg van een ‘kapot dak’ – we hadden het eigenlijk moeten repareren toen het weer nog rustig was, maar misschien vormt de huidige crisis aanleiding daar nu toch eens echt mee aan de slag te gaan.

#06 De invloed van grondrechten op het bestuursrecht - Prof. mr. Tom Barkhuysen

Tom Barkhuysen is als geen ander in staat de impact door de jaren heen van grond- en mensenrechten op het bestuursrecht te duiden. Die rechten hebben gezorgd voor verdergaande procedurele en materiële eisen, maar ook geleid tot een grotere rol voor toetsing door de bestuursrechter. Moeten grondrechten soms beter worden afgebakend? Volgens Tom moeten we ook duidelijk maken dat en hoe grondrechten nu eenmaal beperkt mogen worden. Ook spreken we over de toeslagenaffaire en over maatwerk in het bestuursrecht. Draagt de grondrechtelijke focus op de mens achter het probleem, bij aan de ontwikkeling naar integrale  geschilbeslechting?

#05 Gemeenten en grondrechten - Em. prof. mr. Roel de Lange

Volgens Roel de Lange vormen grondrechten een wezenlijk onderdeel van de deal tussen de overheid en haar burgers. Bij het verwezenlijken van die rechten spelen ook gemeenten een belangrijke rol. Als we kijken naar de taken van gemeenten en hoe die door de jaren heen zijn veranderd, zien we dat de nadruk meer is komen te liggen op de toegang tot voorzieningen ofwel de bescherming van sociale grondrechten zoals het recht op wonen. Aan de hand van de discussie over het demonstratierecht in Coronatijd, illustreert Roel dat ‘dicht bij de burger’ niet zelden ook ‘dicht bij de emotie’ betekent. Tot slot vertelt hij over het belang van de dialoog tussen de staatsmachten – moeten we niet eens beter onderzoeken hoe de wetgever nu precies omgaat met aanwijzingen van de rechter?

#04 Mensenrechtensteden en de rechtsstaat - Prof. mr. Barbara Oomen

Als hoogleraar sociologie van de mensenrechten onderzoekt Barbara Oomen wat mensenrechten betekenen in de praktijk. In de lokale praktijk ook, want steeds meer steden en gemeenten gaan actief aan de slag met grondrechtenbescherming op basis van internationale normen, bijvoorbeeld op het terrein van immigratie. Zorgen maakt Barbara zich over de toestand van het huis van de rechtsstaat – hoe zit dat toch met onze ‘grondwetfobie’ en moeten we niet toch het verbod op constitutionele toetsing afschaffen?